Formal and Semantic Analysis of Gümüşhane Zilli Rug Motifs
DOI:
https://doi.org/10.53463/inda.2025040Keywords:
Anatolian kilim culture, weaving art, motif, Gümüşhane, Zilli KilimAbstract
Throughout history, societies have imbued their craft products with symbolic meanings through motifs, both as a means of expressing their cultural identities and as a way of transmitting them to future generations. This study examines the Zilli Kilim, a geographically indicated and regionally distinctive textile produced in the Kelkit, within the broader framework kilim culture. Building upon the formal and semantic classification of motifs commonly found weaving traditions, the research aims to interpret this singular example within the general context of Anatolian textile heritage rather than in isolation. The findings indicate that, semantically, the Zilli Kilim sustains the fundamental characteristics of the Anatolian weaving tradition, while formally it reflects distinctive symbolic interpretations derived from the beliefs and lifestyles specific to the region. By revealing the cultural meaning-making process embedded in Zilli Kilim motifs within the weaving tradition, this study seeks to contribute to the preservation and documentation of local identity.
Downloads
References
Acar, B. (1975). Kilim ve düz dokuma yaygılar. Türk Süsleme Sanatları Serisi: 3. Ankara: Ak Yayın.
Akpınarlı, H. F. ve Üner, İ. (2017). İç Anadolu bölgesi halılarında görülen figüratif sembol ve
motifler. Art-e Sanat Dergisi, 10(20), 630-651. https://doi.org/10.21602/sduarte.339715
Aksoy, M. (2007). Kültür sosyolojisi açısından halı-kilim sanatı ve etnografik eserlerdeki damgaların dili. 38. ICANAS Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, 75–120.
Alp, K. Ö. (2000). Konya yöresi kilimlerinde sembolik motifler ve Oğuz boyu damgaları. Türk Dünyası Kültür ve Sanat Sempozyumu, 351–364. Isparta, Türkiye.
Aslanapa, O. (1998). Türk sanatı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Baylan Çalış, Z. (2014). Kelkit yöresine ait zili teknikli düz dokuma yaygılardan örnekler (Yüksek lisans tezi). Konya Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erişim Adresi: https://www.proquest.com/docview/2606880548
Bozkurt, F. (2003). Türklerin dini. İstanbul: Cem Yayınları.
Canay, A. (2011). Anadolu’da üretilen kilim motifleri ve seramik sanatında yorumlanması (Yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erişim Adresi: https://acikerisim.aku.edu.tr/xmlui/handle/11630/2959
Çelenk Çavdar, A. (2024). Kişisel Arşiv.
Dabağ, M. (2019). Gümüşhane ili Kelkit ilçesi Zilli kilim motiflerinin biçimsel ve plastik değerler açısından incelenmesi, (Yüksek lisans tezi). Giresun Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Deniz, B. (2000). Türk dünyasında halı ve düz dokuma yaygılar. Başbakanlık Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayın Dizisi 215. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi.
Develioğlu, F. (2012). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lügat (29. baskı). Ankara: Aydın Kitabevi.
Diler, A. ve Gallice, M. A. (2018). Kilimin sembolleri: Unutulmuş bir dilden kesitler. İstanbul: Alfa.
Durul, Y. (1987). Türk kilim motifleri. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
Erbek, M. (2002). Çatalhöyük’ten günümüze Anadolu motifleri. Ankara: Kültür Bakanlığı.
Genç, M. (2012). Günümüz halı tasarımlarında gelenekten faydalanma kriterleri. Halıcılık ve Kilimcilik Programının Sorunları ve Çözüm Önerileri 118-131, Ayvacık Çanakkale.
Kaşgarlı M. (2005). Divânü Lugati’t-Türk (S.Erden ve S.T. Yurtsever, Çev.). İstanbul:Kabalcı Yayın.
Karavar, F. (2017). Halı sanatı örneğinde saray sanatı ve halk sanatı. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(52), 161–174.
Köken, M. (2024). Türk sanatı. İstanbul: Karakarga Yayınları.
Miller, A. (1924) Kovrovıye İzdeliya Vostoka. Leningrad: Exhibition of the Ethnographic Department of the Russian Museum, State Printing House.
Oyman, N. R. (2019). Bazı Anadolu kilim motiflerinin sembolik çözümlemesi. Arış Dergisi (14),
4-22. https://doi.org/10.34242/akmbaris.2019.119
Özdinç, Ö. (2016). Halı ve motif. Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), 524–528.
Özpınar, B. (2022). Türk çadır kapıları üzerine bir inceleme. Türklük Bilimi Araştırmaları, 137–162.
Sağ, M. (2012). Bir sembol olarak “Kilim”. Arış Dergisi, 8, 116–121. https://doi.org/10.34242/akmbaris.2019.42
Selçuk, K. ve Yurttaş, H. (2020). Doğu Karadeniz bölgesi dokumalarında kompozisyon düzenlemesi. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 13(31), 1193–1217. https://doi.org/10.12981/mahder.738091
Selçuk, K. ve Yurttaş, H. (2021). Doğu Karadeniz bölgesi kirkitli dokumalarında geometrik ve bitkisel motiflerden örnekler. Art-Sanat Dergisi, 15, 287–315. https://doi.org/10.26650/artsanat.2021.15.0012
Soysaldı, A. (2009). Düz dokuma teknikleri ve teknik desen çizimleri. Ankara: AKM Yayınları.
Sürmeli, K. (2014). Konya Selçuklu halı motiflerinin ekslibrislerde yorumlanması. Tarih Okulu Dergisi (TOD), 7(17), 359–374.
Şahin, G. ve Akova Balcı, S. (2020). Coğrafi işaret kapsamındaki Türk halı ve kilimlerinin analizi. Journal of International Social Research, 13(69), 447–482.
Şemin, M. E. (2020). Anadolu’nun motifleri: Türk halı ve kilim sanatına bir bakış. Gordon Dergisi, 13, 38–60.
Rásonyi, L. (1971). Türklerde halıcılık terimleri ve halıcılığın menşei. Türk Kültürü, 9(103), 614.
Taşağıl, A. (2008). İpek Yolunun tarihi temelleri, dünden bugüne İpek Yolu: beklentiler ve gerçekler. İstanbul: Ötüken Yayınları.
Taşkıran, M. N. (2006). Reading motifs on kilims: A semiotic approach to symbolic meaning. Yayımlanmamış metin, Kocaeli Üniversitesi, İletişim Fakültesi, Radyo, Sinema ve Televizyonculuk Bölümü, Kocaeli, Türkiye. Erişim adresi: https://www.academia.edu/1105092/Reading_Motifs_on_Kilims_A_Semiotic_Approach_to_Symbolic_Meaning
Uğurlu, A. (2008). Halı ve kilim. Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi (Cilt 2). İstanbul: YEM Yayınları.
Yetkin, Ş. (1991). Türk halı sanatı. Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.
Yıldırım, M. ve Baylan, Z. (2010). Kelkit yöresi zililerinden çuval, heybe, palaz ve çanta örnekleri. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 28, 415–446.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Journal of Interior Design and Academy
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
