Entelektüeller, İdeoloji ve Futbol

Hüseyin Say

doi:10.53463/8genart.202400277

Yazarlar

Hüseyin Say Balıkesir Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü https://orcid.org/0000-0002-7518-8883

DOI:

https://doi.org/10.53463/8genart.202400277

Anahtar Kelimeler:

Futbol- İdeoloji- Sınıf- İktidar

Özet

Kökeni çok eskiye dayanan futbol, günümüzdeki en popüler spordur. Bu yüzden çeşitli ülkeler, futbolun kökenlerini kendi tarihlerine dayandırmaya çalışmaktadır. Başlangıçta iktidarlar ve entelektüeller futbolu göz ardı etme eğilimi göstermişlerdir. Bunun sebebi futbolun şiddet içeren doğası, potansiyel gücü ve savaşı çağrıştırmasıdır. Daha sonra futbol, görmezden gelinemeyecek kadar önemli bir endüstriye dönüşmüştür. Buna paralel olarak iktidarlar, futbolun kitleleri harekete geçiren yönünden yararlanmayı denemişlerdir. Sosyal bilimciler ve entelektüellerin de futbola yönelik ilgileri artmıştır. Futbola dair yapılan ideoloji temelli tanımlamalar modern futbolun kadim zamanları için geçerlidir. Öte yandan futbolun başlı başına bir ideolojiye dönüşmesiyle dinsel, sınıfsal veya ideolojik temelli yaklaşımlar, anlamlarını büyük ölçüde yitirmiştir. Bu çalışmada futbolun bu söz konusu ideolojik dönüşümü ele alınacaktır.

Referanslar

Akkoyun, S. (2021). Bi Memleket Futbol. İstanbul: Teras Kitap.

Aksoy, Y. (2015). Gavur İzmir'de Gol Sesleri. R. Horak, W. Reiter, & T. Bora içinde, Futbol ve Kültürü: Takımlar, Taraftarlar, Endüstri, Efsaneler (s. 325-352). İstanbul: İletişim Yayınları.

Arhan, F. (2012). Diyarbakırspor: Düğünde Kalabalık Taziyede Yalnız. İstanbul: İletişim Yayınları.

Auclair, P. (2018). Hayalperestler: 1968 Olayları Esnasında Bir Grup Gazetecinin Fransız Futbolunu Yönetenleri Rehin Alışı. B. İşyar içinde, The Blizzard 1 (D. Arslan, Çev., s. 47-52). İstanbul: İthaki Yayınları.

Aydemir, E. E. (2018). Yeni Dünyanın Dini Futbol. Ankara: Parga Yayıncılık.

Başaran, K. (2017). Sivas-Kayseri: Türkiye'nin En Büyük Futbol Faciası. İstanbul: İletişim Yayınları.

Başaran, K. (2021). Metin Kurt: Devrim Atağında Yalnız Bir Futbolcu. İstanbul: Destek Yayınları.

Berman, M. (2019). Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor: Modernite Deneyimi. (Ü. Altuğ, & B. Peker, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.

Bora, T. (2018). Nasıl Gençlerli Oldum? T. Bora (Dü.) içinde, Takımdan Ayrı Düz Koşu (s. 239-253). İstanbul: İletişim Yayınları.

Bostancıoğlu, A. (2015). Taraftar ve Solcu Olmak. R. Horak, W. Reiter, & T. Bora içinde, Futbol ve Kültürü: Takımlar, Taraftarlar, Endüstri, Efsaneler (s. 243-252). İstanbul: İletişim Yayınları.

Chiaretti, D. (2008). Tanrı Yuvarlaktır. D. Azzellini, & S. Thimmel içinde, Futbolistas: Futbol ve Latin Amerika (S. Bucak, Çev., s. 177-185). İstanbul: Otonom Yayıncılık.

Critchley, S. (2018). Futbol Düşünürken Aslında Ne Düşünürüz. (O. Tecimen, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.

Dagron, G. (2014). Konstantinopolis Hipodromu: Oyunlar, Halk ve Politika. (İ. Yerguz, Çev.) İstanbul.

Dikici, S. T. (2014). Yakarız Bu Gezegeni: Futbol, Siyaset ve Tribünlere Dair. İstanbul: Caretta Kitapları.

Dikici, S. T. (2015). Futbol, Fado, Fiesta: Futbol, Tribün ve Siyaset Üzerine. Ankara: Sinemis Yayınları.

Elmas, S. (2017). Bi Futbolcu Olursak: Futbolda Profesyonellik, Sınıf Atlama ve Hayal Kırıklığı. İstanbul: İletişim Yayınları.

Elsner, B. (2015). Teknik, Taktik, Sistem: Futbol Oyununun Karakteristiği Üzerine. R. Horak, W. Reiter, & T. Bora içinde, Futbol ve Kültürü: Takımlar, Taraftarlar, Endüstri, Efsaneler (s. 27-37). İstanbul: İletişim Yayınları.

Ertekin, F. (2021). Din, Harp, Futbol. İstanbul: Vadi Yayınları.

Galeano, E. (2021). Gölgede ve Güneşte Futbol. (E. Önalp, & M. N. Kutlu, Çev.) İstanbul: Can Sanat Yayınları.

Irak, D. (2013). Hükmen Yenik: Türkiye'de ve İngiltere'de Futbolun Sosyo-Politiği. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.

Kıvanç, Ü. (2015). Halı Saha: Seyircinin Sahaya İnişi. R. Horak, W. Reiter, & T. Bora içinde, Futbol ve Kültürü: Takımlar, Taraftarlar, Endüstri, Efsaneler (s. 387-402). İstanbul: İletişim Yayınları.

Koçak, O. (2015). Feyyaz'ın Tekmesi: Futbol Üzerine Psikanalitik Notlar. R. Horak, W. Reiter, & T. Bora içinde, Futbol ve Kültürü: Takımlar, Taraftarlar, Endüstri, Efsaneler (s. 315-324). İstanbul: İletişim Yayınları.

Kuper, S. (1996). Futbol Asla Sadece Futbol Değildir. (S. Gürtunca, Çev.) İstanbul: Sabah Kitapları.

Lanfranchi, P. (2015). 1920-1938 Döneminde Avrupa'da Futbol: Uluslararası Bir Ağın Gelişmesi. R. Horak, W. Reiter, & T. Bora içinde, Futbol ve Kültürü: Takımlar, Taraftarlar, Endüstri, Efsaneler (s. 265-275). İstanbul: İletişim Yayınları.

Marx, K., & Engels, F. (2016). Komünist Manifesto. (N. Satlıgan, Çev.) İstanbul: Yordam Kitap.

Mason, T. (2015). The Blues and The Reds: Liverpool ve Everton'un Hikayesine Dair. R. Horak, W. Reiter, & T. Bora içinde, Futbol ve Kültürü: Takımlar, Taraftarlar, Endüstri, Efsaneler (s. 277-298). İstanbul: İletişim Yayınları.

Minasyan, S. (2017). İstanbul United: Ezeli Rekabetten Ebedi İttifaka. İstanbul: Karakarga Yayınları.

Moorhouse, H. F. (2015). Bir Devlet, Birçok Ülke: Birleşik Krallık'ta Futbol ve Kimlikler. R. Horak, W. Reiter, & T. Bora içinde, Futbol ve Kültürü: Takımlar, Taraftarlar, Endüstri, Efsaneler (s. 183-204). İstanbul: İletişim Yayınları.

Novak, V. (2020). Düşünür: İvan Ergiç ile Futbol ve Felsefe Üzerine. B. İşyar içinde, The Blizzard 3 (B. İşyar, Çev., s. 91-96). İstanbul: İthaki Yayınları.

Perin, N., Tanyolaç, N., Ünsi, T., Hiçyılmaz, E., Gökçe, A., & Taner, G. (1981). Spor Ansiklopedisi (Cilt 1). İstanbul: Tercüman Futbol.

Sarı, Y. (2019). İran'da Bir Futbol Kulübü: Traktor Sazi ve İran'daki Türk Kimliği. İstanbul: Kaknüs Yayınları.

Sinanlar, S. (2017). Atmeydanı: Bizans Araba Yarışlarından Osmanlı Şenliklerine. İstanbul: Kitap Yayınevi.

Trifonas, P. P. (2004). Umberto Eco ve Futbol. (D. Kömürcü, Çev.) İstanbul: Everest Yayınları.

Tryhorn, D. (2018). Socrates. B. İşyar içinde, The Blizzard 1 (T. Çalapöver, Çev., s. 95-102). İstanbul: İthaki Yayınları.

Tut, B. (2016). Başka Bir Dünyanın Oyunu. İstanbul: Profil Yayıncılık.

Uluğ, Y. (2018). Fenerbahçe Barcelona Olabilir Mi? T. Bora (Dü.) içinde, Takımdan Ayrı Düz Koşu (s. 195-206). İstanbul: İletişim Yayınları.

Veblen, T. B. (2016). Aylak Sınıfın Teorisi: Kurumların İktisadi İncelemesi. (E. Kırmızıaltın, & H. Bilir, Çev.) Ankara: Heretik Yayınları.

Wilson, J. (2018). Yabancı: Kalecinin Tarihi. (B. İşyar, Çev.) İstanbul: İthaki Yayınları.

Worrall, C. S. (2020). Sol Kanat: Sosyalizmin Erken Döneminde Futbolun Popülerliğini Kabulleniş Mücadelesi. B. İşyar içinde, The Blizzard 3 (D. Yurdesin, Çev., s. 58-62). İstanbul: İthaki Yayınları.